सूत्रकृमीच्या नियंत्रणासाठी मिळू शकेल नैसर्गिक पर्याय

सूत्रकृमीच्या नियंत्रणासाठी मिळू शकेल नैसर्गिक पर्याय

बटाट्यातून स्त्रवणारी रसायने ठरतील उपयुक्त

बटाटा रोपांच्या मुळातून काही रसायने स्त्रवतात. ही रसायने ग्लोबोडेरा पॅल्लिडा (Globodera pallida) या सुत्रकृमीच्या अंड्याच्या उबवणीसाठी कारणीभूत ठरत असल्याचे दिसून आले आहे. याच रसायनांचा वापर सुत्रकृमीच्या नियंत्रणासाठी करण्यासंदर्भात अमेरिकी कृषी संशोधन संस्थेमध्ये संशोधन करण्यात आले आहे. या संशोधनातील निष्कर्षांचा वापर करून सुत्रकृमीच्या नियंत्रणासाठी प्रणाली विकसित करण्यात येत आहे. हे संशोधन ऍग्रीकल्चरल रिसर्च मॅगेझीन मध्ये प्रकाशित करण्यात आले आहे.

अमेरिकेतील इदाहो राज्यामध्ये बटाटा पिकामध्ये ग्लोबोडेरा पॅल्लिडा (Globodera pallida) या सूत्रकृमींचा प्रादुर्भाव वाढत आहे. हे सुत्रकृमी बटाट्याच्या मुळामध्ये शिरून आपले खाद्य मिळवितात. तसेच अन्नद्रव्याच्या वहनामध्ये अडथळे निर्माण करतात. पर्यायाने पिकांची वाढ खुंटते. पाने पिवळी पडतात. यामुळे पर्यायाने रोप मरते. अधिक प्रमाणात प्रादुर्भाव असल्यास उत्पादनामध्ये 80 टक्क्यांपर्यत घट होते. या कीडीच्या नियंत्रणासाठी अमेरिकी कृषी विभागाने नैसर्गिक पर्याय शोधला आहे.
जी. पॅल्लिडा या सुत्रकृमीच्या अंडी उबवण्यासाठी बटाट्याच्या मुळातून स्त्रवणाऱ्या रसायनाचा वापर केला जातो. त्याच नैसर्गिक रसायनाचा वापर सुत्रकृमीच्या नियंत्रणासाठी करण्यासंदर्भात संशोधन केले आहे. सूत्रकृमीच्या अंडी उबविण्यासाठी कारणीभूत ठरणारे रसायन बटाटा आणि सोलान्सिस वर्गातील पिकांच्या मुळातून स्त्रवत असते. ते मिसळलेल्या भोवतालच्या मातीमध्ये सुत्रकृमीची अंडी उबतात. अंड्यातून बाहेर आलेल्या पिल्लांचे पोषण होण्याच्या दृष्टीने ही नैसर्गिक प्रणाली कार्यरत असते. याचा प्रणालीचा वापर संशोधक नावारे सुत्रकृमीच्या नियंत्रणासाठी करणार आहेत.

सूत्रकृमीविषयी अधिक माहिती

- Globodera pallida ही मुलतः युरोपमधील प्रजाती असून अमेरिकेमध्ये पहिल्यांदा 2006मध्ये इदाहो राज्यामध्ये आढळली होती.
- त्यानंतर त्यांच्या प्रादुर्भावामध्ये वाढ झाली असून इदाहोच्या बिंगहॅम आणि बोन्नेव्हिले या प्रांतामध्ये 1916 एकर क्षेत्रावर प्रादुर्भाव झाला आहे.
- Globodera pallida चा प्रादुर्भाव सध्या काही प्रांतापुरताच मर्यादित असला तरी भविष्यामध्ये त्यात वाढ होत जाण्याची शक्यता आहे.

सुत्रकृमीच्या नियंत्रणासाठी दोन दृष्टीकोन

- सूत्रकृमीच्या नियंत्रणासाठी फ्युमीगेशन (निर्जंतुकिकरण) हा एक उपाय असला तरी सुत्रकृमी व अंड्यामध्ये प्रतिकारशक्ती विकसित होऊ शकते.
- संशोधक नावारे हे अमेरिकी कृषी संशोधन संस्थेच्या वॉस येथील भाजीपाला आणि चारा पिके संशोधन प्रयोगशाळेमध्ये कार्य करतात.  नावारे यांनी अंड्याच्या उबवणीसंदर्भात दोन दृष्टीकोन सांगितले. त्यानुसार यजमान नसताना अंडी उबल्याने त्यांची संख्या कमी होणार आहे. तसेच मातीतील अंडी उबवणीसाठी कारणीभूत ठरणारी रसायने किंवा घटकांचा प्रभाव कमी करण्यासाठी अन्य उपाय शोधण्यात येतील. त्यामुळे मातीचे निर्जंतुकिकरण करणे शक्य होईल.
- काही प्रमाणात अंडी उबवणारी रसायने निर्मिती करणाऱ्या वनस्पतींची सापळा पीक म्हणून लागवड करता येईल. ही पिके अंडी उबवणारे रसायने स्त्रवत अशली तरी सुत्रकृमीच्या पुनरुत्पादनाला मदत करणार नाहीत, हे पाहिले जाईल.

...असे होईल नियंत्रण

बटाट्याच्या मुळातून बाहेर पडणारी रसायने मिळवून त्याचा वापर बटाटा पिक नसलेल्या शेतामध्ये करण्यात येणार आहे. त्यामुळे सूत्रकृमीच्या अंड्यांची फसगत होणार असून पोषणासाठी आवश्यक बटाटा उपलब्ध नसताना अंड्याची उबवण होणार आहे. बाहेर आलेल्या पिल्लाच्या वाढीसाठी बटाटा नसल्याने ते नष्ट होतील.
या प्रणालीचा वापर योग्य त्या ठिकाणी विशेषतः प्रयोगशाळेत सूत्रकृमींची अंडी उबवण्यासाठी करणे शक्य आहे.