बुरशीमुळे फोमोप्सीस सीड डिके (पीएसडी) या रोगाचा प्रादुर्भाव सोयाबीनसह अन्य पिकावर होतो. या सोयाबीनवरील रोगकारक बुरशींचा अभ्यास करण्यासाठी अमेरिकेतील कृषी संशोधन संस्थेमध्ये नवे तंत्र विकसित करण्यात आले आहे. त्यामुळे सोयाबीन पिकामध्ये बुरशीसाठी प्रतिकारकता निर्माण करण्याच्या प्रक्रियेला वेग मिळणार आहे. हे संशोधन जर्नल ऑफ मायक्रोबायोलॉजिकल मेथडस् या संशोधनपत्रिकेमध्ये प्रकाशित करण्यात आले आहे.
2012 मध्ये अमेरिकेच्या दक्षिणेतील सोळा राज्यामध्ये फोमोप्सीस सीड डिके या रोगाचा मोठा प्रादुर्भाव झाला होता. त्यामुळे उत्पादनामध्ये 2 दशलक्ष बुशेल इतकी घट झाली होती. पीएसडी हा रोग मुख्यतः फोमोप्सिस लॉन्जीकोला या बुरशीमुळे होतो. या रोगामध्ये सोयाबीन बियांच्या भौतिक दर्जावर परिणाम होतो. तसेच त्यातील प्रथिने आणि तेलाच्या दर्जावर विपरीत परिणाम होतो. या रोगाच्या नियंत्रणासाठी बुरशीनाशकांचा वापर, रोगाचा यजमान नसलेल्या पिकांटी फेरपालट आणि खोलवर मशागतीसाठी धोरणांचा अवलंब प्रामुख्याने केला जातो. या रोगासाठी प्रतिकारक जाती विकसित करणे हीच अधिक कार्यक्षम पद्धती असू शकते, असे मिसिसिपी येथील कृषी संशोधन संस्थेच्या क्रॉप जेनेटिक्स रिसर्च युनिट येथील वनस्पती विकृती शास्त्रज्ञ शुक्क्षीयान ली यांनी सांगितले.
- फोमोप्सिस प्रतिरोध प्रकल्पांतर्गत ली यांनी बुरशी पेशीय पातळीवर कशा प्रकारे हानी पोचवते, याचा अभ्यास केला. त्यामध्ये मातीतील जिवाणूंची एक जात ऍग्रोबॅक्टेरिअम ट्युमेपेसियनचाही समावेश होता. ही जात सामान्यपणे जनुकिय अभियांत्रिकी प्रक्रियेसाठी व नव्या जाती विकसित करण्यासाठी वापरली जाते.
- या जिवाणूंच्या जनुकांचा प्रतिजैविक मार्कर म्हणून आणि हिरव्या चमकदार प्रथिनाचा (GFP)बुरशीच्या पेशी केंद्रकामध्ये वापर केला. त्यामुळे नवी पी. लॉन्जिकोला प्रजाती प्रथिने निर्मिती आणि हिरव्या चमकदार प्रकाश निळ्या ते अतिनील दरम्यानच्या प्रकाशामध्ये करू लागल्या. त्याचा उपयोग संवेदनशील आणि प्रतिकारक जातीच्या सोयाबीनच्या बियामध्ये होणाऱ्या रोग प्रादुर्भावाच्या प्रक्रियेच्या अभ्यासासाठी केला.
- या प्रक्रियेमुळे पीएसडी रोगाच्या प्रतिकारकतेच्या मुळ स्रोतांची ओळख पटविणे शक्य होईल. तसेच प्रत्यक्ष शेतावर रोगांच्या लक्षणांसाठी कराव्या लागणाऱ्या रोग चाळणी प्रक्रिया करायची गरज राहणार नाही. ही पारंपरिक पद्धती अत्यंत वेळखाऊ आहे.
2012 मध्ये अमेरिकेच्या दक्षिणेतील सोळा राज्यामध्ये फोमोप्सीस सीड डिके या रोगाचा मोठा प्रादुर्भाव झाला होता. त्यामुळे उत्पादनामध्ये 2 दशलक्ष बुशेल इतकी घट झाली होती. पीएसडी हा रोग मुख्यतः फोमोप्सिस लॉन्जीकोला या बुरशीमुळे होतो. या रोगामध्ये सोयाबीन बियांच्या भौतिक दर्जावर परिणाम होतो. तसेच त्यातील प्रथिने आणि तेलाच्या दर्जावर विपरीत परिणाम होतो. या रोगाच्या नियंत्रणासाठी बुरशीनाशकांचा वापर, रोगाचा यजमान नसलेल्या पिकांटी फेरपालट आणि खोलवर मशागतीसाठी धोरणांचा अवलंब प्रामुख्याने केला जातो. या रोगासाठी प्रतिकारक जाती विकसित करणे हीच अधिक कार्यक्षम पद्धती असू शकते, असे मिसिसिपी येथील कृषी संशोधन संस्थेच्या क्रॉप जेनेटिक्स रिसर्च युनिट येथील वनस्पती विकृती शास्त्रज्ञ शुक्क्षीयान ली यांनी सांगितले.
मातीतील जिवाणू वापरला निरीक्षण प्रक्रियेसाठी...
 |
| वनस्पती विकृती शास्त्रज्ञ शुक्क्षीयान ली फ्लुरोसन्स मायक्रोस्कोपच्या साह्याने फोमोप्सिस लॉन्जीकोला या सुक्ष्मजीवाचे निरीक्षण करत असताना. (स्रोत ः क्रॉप जेनेटिक रिसर्च युनिट) |
- फोमोप्सिस प्रतिरोध प्रकल्पांतर्गत ली यांनी बुरशी पेशीय पातळीवर कशा प्रकारे हानी पोचवते, याचा अभ्यास केला. त्यामध्ये मातीतील जिवाणूंची एक जात ऍग्रोबॅक्टेरिअम ट्युमेपेसियनचाही समावेश होता. ही जात सामान्यपणे जनुकिय अभियांत्रिकी प्रक्रियेसाठी व नव्या जाती विकसित करण्यासाठी वापरली जाते.
- या जिवाणूंच्या जनुकांचा प्रतिजैविक मार्कर म्हणून आणि हिरव्या चमकदार प्रथिनाचा (GFP)बुरशीच्या पेशी केंद्रकामध्ये वापर केला. त्यामुळे नवी पी. लॉन्जिकोला प्रजाती प्रथिने निर्मिती आणि हिरव्या चमकदार प्रकाश निळ्या ते अतिनील दरम्यानच्या प्रकाशामध्ये करू लागल्या. त्याचा उपयोग संवेदनशील आणि प्रतिकारक जातीच्या सोयाबीनच्या बियामध्ये होणाऱ्या रोग प्रादुर्भावाच्या प्रक्रियेच्या अभ्यासासाठी केला.
- या प्रक्रियेमुळे पीएसडी रोगाच्या प्रतिकारकतेच्या मुळ स्रोतांची ओळख पटविणे शक्य होईल. तसेच प्रत्यक्ष शेतावर रोगांच्या लक्षणांसाठी कराव्या लागणाऱ्या रोग चाळणी प्रक्रिया करायची गरज राहणार नाही. ही पारंपरिक पद्धती अत्यंत वेळखाऊ आहे.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा