 |
| वाहत्या पाण्यासोबत जलस्रोतामध्ये पोचलेल्या मलमूत्राद्वारे विविध प्रकारच्या रोगकारक सूक्ष्मजीवाचा प्रसार होतो. (स्रोत ःऍडम पारूच, बायोफोर्स्क) |
मल, मुत्रामुळे जलस्रोतामध्ये होणाऱ्या प्रदूषणाचा वेध घेण्यासाठी नॉर्वेतील संशोधकांनी सूक्ष्मजीव आणि रेण्वीय जीवशास्त्रीय तंत्रज्ञानाचा उपयोग करून काही पद्धती विकसित केल्या आहेत. त्यामुळे जनावरे आणि माणसांच्या मल-मुत्राच्या प्रदुषणाची ओळख पटण्यास मदत होणार आहे.
ग्रामीण भागामध्ये जनावरांच्या आणि माणसांच्या मलमुत्रामुळे जलस्रोतांचे मोठ्या प्रमाणात प्रदुषण होते. त्यातून विविध रोगांचा प्रसार होतो. पाण्यातील प्रदुषण ओळखण्यासाठी एकत्रित अशा सुक्ष्मजीव आणि रेण्वीय जीवशास्त्रीय तंत्रज्ञानावर आधारीत पद्धती नॉर्वेतील बायोफोर्स्क या कृषी आणि पर्यावरण संशोधन संस्थेतील संशोधकांनी विकसित केली आहे. त्यामुळे पाण्यातील प्रदुषण नेमके कोणत्या कारणामुळे झाले, याची माहिती उपलब्ध होईल. पर्यायाने त्यावर उपाययोजना करणे शक्य होईल.
इ. कोलाय ठरतो निदर्शक
- विष्ठेद्वारे होणाऱ्या प्रदुषणाचा इ. कोलाय हा जिवाणू निदर्शक मानला जातो. प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्ष मलमुत्रयुक्त सांडपाणी आणि शेतीतून निचरा होणाऱ्या पाण्यातूनही या इ. कोलायचा प्रसार होतो. विशेषतः अधिक पावसानंतर ही समस्या अधिक जाणवते.
- बहुतांश इ. कोलाय जिवाणूंच्या प्रजाती या हानीकारक नाहीत. मात्र, त्यातील एसटीईसी (शिगा टॉक्सीन प्रोड्युसिंग इ.कोलाय) या सारख्या काही गटाचे जिवाणू प्राण्यापासून माणसांमध्ये विषबाधा घडवून आणू शकतात. पिण्याच्या पाण्यामध्ये या प्रकारचे जिवाणू असता कामा नये.
दोन टप्प्यातील प्रदूषण ओळख पद्धती
- बायोफोर्स्क येथील ऍडम पारूच यांनी पाण्यातील इ. कोलाय जिवाणूंचा रेण्वीय पातळीवर शोध घेण्याची पद्धत तयार केली. पहिल्या टप्प्यामध्ये पाण्यामध्ये मलमूत्र प्रदुषक घटकांचा समावेश आहे की नाही, हे ओळखले जाते. त्यासाठी पाण्याच्या नमुन्यातील इ. कोलायची ओळख आणि संख्या मोजली जाते.
- दुसऱ्या टप्प्यामध्ये मलमुत्र घटक आढळलेल्या नमुन्याचे जनुकिय मार्करच्या साह्याने नेमके मानवी, गाई आणि घोडे किंवा अन्य जनावरांचे मल असल्याचे ओळखले जाते. त्यांची संख्या मोजली जाते.
- बायोफोर्स्क येथील रेण्वीय जीवशास्त्रज्ञ लिला पारूच यांच्यासह नॉर्वेतील विविध जलस्रोतांतील पाण्याच्या चाचण्या घेण्यात आल्या आहेत.
-----
------
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा