मोहरीतील विषारी घटक वाहक प्रथीने ओळखण्यात आले यश,

मोहरीतील विषारी घटक दूर ठेवणे होणार शक्य

विषारी घटक वाहक प्रथीने ओळखण्यात आले यश,
विषारी घटक विरहीत पशुखाद्य मिळवणे होईल शक्य

वनस्पती विविध किडी आणि रोगापासून बचाव करण्यासाठी काही विषारी घटक विकसित करतात. तेलबिया प्रकारातील मोहरीमध्ये ग्लुकोसायनालेटस घटक या कारणासाठी तयार होतात. त्यामुले या तेलबियांचा वापर पोल्ट्री व पशुखाद्यामध्ये मर्यादीत प्रमाणात करावा लागतो. मात्र डेन्मार्क येथील कोपनहेगन विद्यापीठातील संशोधकांनी वनस्पतीतील खाद्योपयोगी भागामध्ये विषारी घटक येऊ नयेत, यासाठी नवीन पद्धत विकसित केली आहे. त्यामुले पशुखाद्यामध्ये मोहरीच्या पेंडीचा वापर करणे शक्य होणार आहे. हे संशोधन सायन्स या संशोधनपत्रिकेमध्ये प्रकाशित करण्यात आले आहे.

ब्रोकोलीसारख्या पिकामध्ये ग्लुकोसायनोलेटचे प्रमाण कमी असते, मात्र मोहरीमध्ये त्यांचे प्रमाण अधिक असल्याने पशुखाद्यामध्ये त्यांचा वापर मर्यादित करावा लागतो. मोहरीतून तेल काढून घेतल्यानंतर शिल्लक पेंडीमध्ये पोषक प्रथीनांचे प्रमाण अधिक असते. मात्र तरिही त्याऐवजी सोयबीन पेंडीचा वापर पशुखाद्यासाठी करावा लागतो. त्यासाठी सोयाबीन आयात करावे लागते. डेन्मार्क येथील कोपनहेगन विद्यापीठातील संशोधिका बार्बरा ऍन हाल्कर यांनी सांगितले, की पिकांतील खाद्योपयोगी भागामध्ये नको असलेली मुलद्रव्ये दूर करण्यासाठी नवे तंत्रज्ञान विकसित केले आहे. या तंत्रज्ञानाला ट्रान्स्पोर्ट इंजिनियरींग असे नाव देण्यात आले आहे. त्यामुळे पशुखाद्यासाठी या घटकांची उपयुक्तता वाढणार आहे.

दोन वाहक प्रथिने सापडली

- मोहरीच्या जवळची प्रजात थेल क्रस मधील महत्त्वाची ग्लुकोसायनोलेटस वाहक प्रथिने ओळखण्यात आली आहेत. वनस्पतीमध्ये तयार झालेली विषारी घटक वाहून नेण्याचे काम ही प्रथिने करतात. या दोन्ही प्रथिनांना वगळून थेल क्रसची निर्मिती करण्यात आली. तेव्हा त्यांच्या बियामध्ये र्लुकोसायनोलेटचे प्रमाण शुन्य असल्याचे दिसून आले. या बियापासून तयार केलेले खाद्य व्यावसायिक रीत्या मोठ्या प्रमाणात वापरता येणे शक्य आहे.

- या थेल क्रसच्या जवळची प्रजातीप्रमाणेच मोहरीतील विषारी घटक वाहून नेणाऱ्या प्रथिन वगळता येतील. त्यामुळे मोहरीच्या बियांपासून व्यावसायिकरीत्या वापरता येईल असे पशुखाद्य तयार करणे शक्य होईल.

कोट-
जगातील तेलबियातील तिसऱ्या क्रमांकावर असलेल्या मोहरीच्या पिकाचा पशुखाद्यामध्येही वापर करता येणार आहे. त्यामुळे अन्नातील महत्त्वाच्या सोयाबीनचा वापर पशुखाद्यात करण्याची आवश्यकता राहणार नाही. गेल्या सोळा वर्षाच्या संशोधनातून हे नवे तंत्रज्ञान विकसित झाले आहे. मुलभूत संशोधनातून समाजाला कशा प्रकारे फायदा होऊ शकतो, याचे हे उत्तम उदाहरण आहे.
- बार्बरा ऍन हाल्कर, संशोधिका, कोपनहेगन विद्यापीठ.