अधिक क्षेत्राची प्रतिमा दाखवणारे आरसे विकसित

-वाहन चालकांसाठी ठरतील उपयुक्त,
-अधिक स्पष्टता मिळण्यासाठी वापरली गणितीय पद्धती

गाडी किंवा दुचाकीचे बाजूचे आरसे रस्त्याची मागील बाजू दाखवित असल्याने रस्त्यावरील अनेक अपघात टाळणे शक्य होते. गाडी चालवताना मानवी दृष्टीची मर्यादा ओलांडण्यासाठी या आरशांची चांगली मदत होते. या आरशाची क्षमता वाढवण्यासाठी ड्रेक्सल विद्यापीठातील गणितज्ञ डॉ. आर. अँड्र्यू हिक्स यांनी संशोधन केले आहे. आरशामध्ये योग्य तितकी वक्रता दिल्याने अधिक स्पष्ट आणि जास्त क्षेत्र दिसू शकणार आहे. या आरशांचा वापर गाडीच्या बाजुच्या आरशामध्ये केल्यास अधिक क्षेत्र पाहता आल्याने चालकाला गाडी चालवणे , वळवणे आणि रिव्हर्स घेणे सुलभ होणार आहे. या संशोधनाचे अमेरिकन पेटंट ड्रेक्सल विद्यापीठाला 15 मे 2012 रोजी बहाल करण्यात आले.

सध्या वापरात असलेल्या आरशातून चालकाला मागील वस्तूंच्या अंतराचे अचुक ज्ञान होते. मात्र फारच कमी क्षेत्र त्यात दिसते. त्यामुळे या आरशामध्ये न येऊ शकलेल्या भागाचे ज्ञान चालकाला होऊ शकत नाही. त्या क्षेत्राला इंग्रजीमध्ये ब्लाईंड स्पॉट असे म्हटले जाते. हे क्षेत्र कमी करण्यासाठी बर्हिवक्र आरसे वापरले जातात. मात्र बर्हिवक्र आरशामुळे दृष्याची स्पष्टता कमी होऊन प्रतिमा छोटी व दूर अंतरावर असल्याचे भासते.

हिक्स यांच्या आरशांचे वैशिष्ट
- सध्याच्या वापरातील आरशामध्ये दृष्य टिपण्याची क्षमता ही 15 ते 17 अंशापर्यंत असते तर हिक्स यांच्या आरश्याची तीच क्षमता 45 अंशापर्यंत आहे.
- साध्या बर्हिवक्र आरशामध्ये प्रतिमा लहान आणि दूर अंतरावर असल्याचे भासते. तसेच सरळ रेषा त्यात दिसू शकत नाहीत. हिक्स यांनी गणिती पद्धतीचा वापर केला असून आरशातून प्रकाश आपटताना कोन नियंत्रित होतात.
- त्याबाबत बोलताना संशोधक डॉ. हिक्स यांनी सांगितले, की डिस्को बॉलप्रमाणे अनेक लहान आरशाचा वापर विविध कोनामध्ये करून आरशाचा पृष्टभाग विकसित करण्यात येतो. या आरशांची रचना गणिती पद्धतीने अधिक क्षेत्राच्या प्रतिमा दिसेल अशी केली जाते. त्यामुळे प्रतिमेची स्पष्टात नष्ट न होता चांगली प्रतिमा मिळते.
- आरसा विकसित करण्याच्या अँक्टिव्हेट युआरएलई पद्धतीविषयी हिक्स यांनी प्रथम 2008 साली ऑप्टिक्स लेटर्स या संशोधनपत्रिकेमध्ये माहिती मांडली हो्ती.

अमेरिकन वाहन कायद्याचा अडसर
अमेरिकेतली वाहन कायद्यानुसार ड्रायव्हरच्या बाजूच्या आरसा हा सपाट असला पाहिजे, मात्र प्रवाशांच्या बाजूचा आरसा वक्र असला तरी चालतो. त्यावरही प्रतिमा ही लहान व दर दिसत असल्याचा इशारा छापण्याची आवश्यकता असते. त्यामुळे लगेच जरी या आरशांचा वापर केला जाऊ शकत नसला तरी भविष्यामध्ये हा नियम बदलण्याची आवश्यकता निर्माण होणार आहे.

फोटोओळ- चालकाच्या बाजूच्या आरशाच्या तुलनेत डॉ. हिक्स यांच्या यांच्या आरशामध्ये अधिक क्षेत्र नजरेखाली येते. (स्रोत- ड्रेक्सल विद्यापीठ)


जर्नल संदर्भ- R. Andrew Hicks. Controlling a ray bundle with a free-form reflector. Optics Letters, 2008; 33 (15): 1672 DOI: 10.1364/OL.33.001672