ऑस्ट्रेलियात केला जातोय मुळांच्या वाढीचा अभ्यास

नवीन जाती विकसनासाठी, पाणी व अन्नद्रव्यांच्या कार्यक्षम वापरासाठी उपयुक्त ठरेल संशोधन
---
वनस्पतीचे पोषण करण्यासाठी मुळांद्वारे अन्न द्र्व्य उपलब्ध केले जातात. त्यामुळे मुळांचीकार्यप्रणाली आणि त्यांच्या जागा व्यापण्याच्या पद्धतीवर ऑस्ट्रेलियातील वेस्टर्न ऑस्ट्रेलिया विद्यापीठातील संशोधकांनी संशोधन करत आहेत. स्क्रिनिंग तंत्रज्ञान आणि संगणकिय प्रणालीचा वापर करून ल्युपिन प्रजातीच्या मुळांच्या कार्यक्षमतेबाबत अभ्यास करण्यात आला आहे. वाढत्या तापमान बदलांच्या काळामध्ये वाढणाऱ्या दु्ष्काळाच्या काळामध्ये पिकांचे उत्पादन वाढ मिळविण्याच्या दृष्टीने हे संशोधन महत्त्वाचे ठरणार आहे.

ऑस्ट्रेलियातील संशोधकांनी मुळांच्या पाणी ग्रहणक्षमतेचा तसेच अन्नद्रव्य घेण्याच्या क्षमतेबाबत संशोधन केले आहे. लहान पानाच्या ल्युपिन या वनस्पतीवर हे प्रयोग करण्यात आले आहेत. त्याचे निष्कर्ष प्लॅन्ट सॉईल या संशोधनपत्रिकेमध्ये प्रकाशित करण्यात आले आहे.

ऑस्ट्रेलियातील स्थानिक परिस्थीतीमध्ये मातीची सुपिकता कमी होत असून पावसाचे प्रमाणही कमी होत आहे. त्यासाठी वेस्टर्न ऑस्ट्रेलिया विद्यापीठातील झेड रेन्गेल आणि कद्मबोट सिद्दिकी यांनी नवीन स्क्रिनिंग तंत्रज्ञान आणि संगणकिय प्रणालीच्या साह्याने ल्युपिनच्या मुळांची वाढीच्या पद्धतीचा अभ्यास केला. त्याबाबत माहिती देताना रेन्गेल म्हणाले, की जगातील सर्वात मोठ्या असलेल्या ल्युपिन प्रजातीची जनुकिय माहिती गोळा करून, त्यातील योग्य त्या गुणधर्माचे स्क्रिनिंग करून त्यांच्यातील मुळांच्या वाढीच्या पद्धतीविषयी माहिती मिळवण्यात आली. त्यांचा उपयोग पिकांच्या नवीन जाती विकसित करण्यासाठी करता येईल. त्यातही गहू, बार्लि या सारख्या पिकांच्या मुळांसाठी या पद्धतीचा वापर करणे शक्य आहे. या संशोधनामुळे अन्नद्रव्य आणि पाण्याच्या कार्यक्षम वापरासाठी नव्या पद्धती विकसित करणे शक्य आहे.

 हे संशोधन वेस्ट्रन ऑस्ट्रेलियन कृषी आणि अन्न विभाग आणि तास्मानियन कृषी संशोधन संस्था, अमेरिकेतील पेनिसिल्व्हिया राज्य विद्यापीठ यांच्यासह संयुक्तपणे केले जात असून ऑस्ट्रेलियन संशोधन परिषदेने अर्थसाह्य केले आहे.

असे होतील या संशोधनाचे फायदे
पारंपरिक पिकांच्या मुळांची वाढ आणि त्यांची अन्नद्रव्य घेण्याची पद्धत ही बदलत्या वातावरणामध्ये पुरेशी ठरणार नाही. त्यामुळे आगामी काळामध्ये उत्पादनात घट येणार आहे. त्याचबरोबर जमिनीत क्षाराचे प्रमाणही पिकाकडून खताची उचल न झाल्याने वाढत आहे. तसेच पाण्याच्या प्रवाहाबरोबर नत्र आणि स्फुरद वाहत जाऊन पाण्याच्या स्रोताच्या प्रदुषणामध्ये वाढ होत आहे. पिकांच्या मुळांची कार्यक्षमता वाढवणे शक्य होणार असून उत्पादनात वाढ मिळवता येईल.


जर्नल संदर्भ- Chen, Y.L., Dunbabin, V.M., Diggle, A.J., Siddique, K.H.M. and Rengel, Z. (2012). Assessing variability in root traits of wild Lupinus angustifolius gremplasm: basis for modelling root system structure. Plant and Soil 354: 141-155.