मधमाशा करतात औषधोपचार

साधारण आजारामध्ये आपण ज्या प्रमाणे स्वतः काही उपचार करण्याचा प्रयत्न करत असतो, त्या प्रमाणेच मधमाशाही त्यांच्या वसाहतीमध्ये येणाऱ्या बुरशी, हानीकारक जिवाणूच्या प्रादुर्भावापासून वसाहतीचे रक्षण करण्यासाठी प्रोपोलिस या बुरशी व जिवाणू विरोधी गुणधर्म असलेल्या वनस्पतीचा वापर करत असल्याचे उत्तर कॅरोलिना विद्यापीठातील संशोधकांना आढळले आहे. मधमाशाच्या वसाहतीमध्ये झालेल्या हानीकारक बुरशीवर स्वतः इलाज करत असल्याचे आढळले आहे.
मधमाशा आणि त्यांच्या वसाहतीतील नियोजनाबाबत सातत्याने संशोधन केले असते. या स्मार्ट कीटकांच्या सेल्फ मेडीकेशन बाबत प्रथमच अधिक विस्तरपुर्वक संशोधन अमेरिकेतील उत्तर कॅरोलिना विद्यापीठातील किटकशास्त्र विभागातील संशोधन केले आहे. त्याबाबत माहिती देताना संशोधिका डाॅ. मिचेल सिमाॅन - फिनस्ट्राॅम यांनी सांगतिले, की विविध प्रकारे औषधी ठऱणाऱ्या वनस्पती गोळा करण्यासाठी कामकरी माशांची ऊर्जा आणि परीश्रम मोठ्या प्रमाणात वापरले जातात. मात्र यामुळे जंगली मधमाशांच्या वसाहतीसाठी अधिक आरोग्यपुर्ण जीवनाची हमी मिळत असल्याने अधिक फायदेशीर ठरते. हे संशोधन प्लाॅसवन या संशोधनपत्रिकेमध्ये प्रकाशित करण्यात आले आहे.
- जंगली मधमाशाची पोळ्यामध्ये मेण आणि वनस्पतीचे अवशेष असल्याचे दिसून आले आहे. या वनस्पतीमध्ये बुरशी विरोधी आणि जीवाणूविरोधी गुणधर्म असतात. साधारणपणे पोळ्यांच्यामध्ये असलेले तडे भरण्यासाठी वपारल्या जातात.मात्र बुरशीचा प्रादुर्बाव होण्याची शक्यता असल्याचे काळामध्ये संशोधकांना या प्रोपोलिस या बुरशीनाशक गुणधर्म असलेल्या वनस्पतीचे प्रमाण 45 टक्क्यांपेक्षा अधिक वाढल्याचे आढळले आहे.
- मधमाशा हानीकारक बुरशी आणि उपयुक्त बुरशी यातील फरक ओळखू शकतात. ज्या वेळी उपयुक्त बुरशीचे प्रमाण वसाहतीमध्ये वाढले होते. त्याकाळामध्ये प्रोपोलिस वनस्पती आणण्यात आले नव्हते. त्याकाळामध्ये फक्त या बुरशींनी प्रादुर्भाव झालेल्या अळ्या, मधमाशांना माऱून बसाहतीच्या बाहेर टाकण्यात आले.  मधमाशा रोगग्रस्त अळ्यांना बाहेर काढण्याचे काम तर अविरत करत असतात मात्र त्याचे प्रमाण याकाळात वाढले होते.
-----
जर्नल संदर्भ-
Michael D. Simone-Finstrom, Marla Spivak. Increased Resin Collection after Parasite Challenge: A Case of Self-Medication in Honey Bees? PLoS ONE, 2012; 7 (3): e34601 DOI: 
- अर्थात या औषध पद्धतीच्या काही मर्यादा आहेत. अधिक प्रादुर्भाव असलेल्या काही प्रसंगामध्ये त्याचा फारसा उपयोग होत नाही. मधमाशी पालकांना मधमाशांच्या नैसर्गिक नियंत्रक उपचार प्रणालीविषयी जाणून घेण्याची अपेक्षा संशोधिका सिमाॅन फिनस्ट्राॅम यांनी व्यक्त केली आहे.