जैवविविधतेसाठी मादीच्या निवड पद्धतीवर झाला अभ्यास

आफ्रिकेतील व्हिक्टोरिया तलावातील माशांवर करण्यात आलेल्या अभ्यासात निवड पद्धती द्वारे मादी मासे जैवविविधतेत भर टाकतात. ( स्रोत- ओलो सीहाऊसेन)

नर माशांची निवड करण्याच्या माशांच्या मादीची निर्णय प्रक्रिया ही माशांच्या तग धरण्याच्या आणि जैवविविधतेच्या दृष्टीने महत्त्वाची भूमिका निभावत आसल्याचे संशोधन पुढे आले आहे. हे संशोधन ब्रिटीश कोलंबिया विद्यापीठ आणि आॅस्ट्रीयातील आंतरराष्ट्रीय उपयोजित विश्लेषण प्रणाली संस्थेतील (IIASA) संशोधकांनी केले आहे.
सर्वसाधारणपणे जैवविविधतेच्या अभ्यासात निसर्गाशी जुळवून गेण्याच्या प्राण्याच्या क्षमतेवर अधिक लक्ष केंद्रीत करण्यात आले होते. मात्र या संशोधनाच्या निमित्ताने प्रथमच प्रजातीतील प्रजननासाठी निवड पद्धतीचा त्या प्रजातीच्या तग धरण्याच्या क्षमतेवर होणारे दुरगामी परीणामाचा अभ्यास करण्यात आला. आंतर प्रजातीय प्रजननामुळे बेडूक, क्रिकेट किडे, नाकतोडे आणि मासे यांच्या प्रजातीत पर्यावरणाशी मिळतेजुळते घेण्याच्या क्षमतेत वाढ होत असल्याचे दिसून आले आहे.

... असे आहे संशोधन
- संशोधनाबाबत माहिती देताना बर्कले येथील कॅलिफोर्निया विद्यापीठातील संशोधक लेईथन एमगोनिगल  यांनी सांगितले,  की केवळ पर्यावरणाशी जमवून घेण्याच्या वृत्तीतून जैवविविधतेच्या अनेक घटकांची उत्तरे मिळण्यात अनेक अडचणी येत होत्या. मात्र आमच्या प्रारूपामुळे एकाच  रहिवासात राहणआऱ्या दोन प्रजातीमध्ये संपर्क वाढून त्यांच्यामध्ये प्रजननाच्या शक्यता वाढतात.  पहिली शक्यता -  जेव्हा स्रोताची वाटप प्रमाणित नसते, त्यावेळी मादीचा गट प्रजननासाठी विविध पर्यायाचा अवलंब करत असून त्या द्वारे अधिक स्रोतापर्यत पोचण्याचा प्रयत्न केला जातो. दुसरी शक्यता-  माद्यांना त्यांच्या या निवड पद्धतीमुळे तग धरण्याच्या क्षमतेत गट होऊन त्याची किंमत चुकवावी लागते.
पाण्यात, गवताळ प्रदेशात किंवा अन्य रहिवासामध्ये खाद्याचे प्रमाण आणि अन्य स्रोताचे प्रमाण कधीही समान असत नाही,  त्यामुळे माद्या त्यांची प्रजाती पुढे नेण्याच्या उद्देशाने निवड पद्धती वापरतात, त्यासाठी अधिक ऊर्जा खर्च करतात. मात्र त्यामुळे त्यांच्या प्रजातीच्या सीमा वाढण्यास मदत मिळते. यामध्येच जैवविविधतेमध्ये आजवर असलेल्या अनेक प्रश्नाची उत्तरे मिळण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे.
हे संशोधन नेचर या संशोधनपत्रिकेमध्ये प्रकाशित करण्यात आले आहे.
----
संदर्भ-
Leithen K. MH$Gonigle, Rupert Mazzucco, Sarah P. Otto, Ulf Dieckmann. Sexual selection enables long-term coexistence despite ecological equivalence. Nature, 2012; DOI: